TÜRKİYE SELÇUKLULARI DÖNEMİ KAYNAKLARI
1. Anonim Selçukname (Anonim)
Yazarı bilinmeyen bu eser, 765/1363 yılında Eretnalılar zamanında Selçuklu şehzadelerinden biri adına kaleme alınmıştır. Selçuklu dönemini anlatan diğer eserler gibi Karamanoğulları hakkında bilgi içermektedir. Tarih-i Al-i Selçuk Anonim Selçukname, Selçuklu tarihçisi merhum Osman Turan'ın sıklıkla müracaat ettiği bir kaynaktır. Öyleki o, Anonim Selçukname'nin kronolojik verilerinin isabetli olduğu görüşünün yanı sıra, verdiği sayısal kayıtların, şahıs ve yere adları ile çeşitli olayların diğer kaynaklarda bulunmayan sebep ve neticeleri bakımından özel bir yere sahip olduğunu vurgulamaktadır. Türkiye Selçuklularının Moğol istilası dönemindeki karmaşık tarihinin yanı sıra, özellikle Karamanoğulları ve diğer Batı Anadolu Beylikleri hakkındaki malumatının son derece önemli olduğuna dikkati çekmektedir. Eser Feridun Nafiz Uzluk tarafından 1952’de Türkçe’ye çevrilmiştir.
2. Tevârih-i Âl- İ Selçuk (Yazıcızâde Ali)
Yazıcızâde Ali bu eserini Osmanlı Sultanı II. Murad’ın isteği üzerine kaleme almıştır. II. Murat’a takdim edilen eserin yazıldığı tarih üzerine nüshalarda açık bir tarih bulunmaması üzerine, inceleme yapan bilim adamları farklı tarihler üzerinde durmuşlardır. Çoğunluk ittifak eserin telif tarihini 827/1423 yılı olarak kabul etmektedir. XV. (15.) Asır müverrihlerinden olan Yazıcızâde Ali’nin Oğuz-name yahut Selçuk-name olarak da bilinen Tevârih-i Âl-i Selçuk’u Selçuklu dönemi yazarlarından İbn Bibi’nin el-Evâmîrü’l-‘Alâ’iyye fî’l-Umûri’l-‘Alâ’iyye isimli eserinden büyük nakiller yapmıştır. Tevârih-i Âl-i Selçuk, içerdiği konular itibari ile Türklerin tarih sahnesine çıkışından Osmanlılara kadar olan dönemleri kapsayan Umumi Türk Tarihi niteliğini taşımaktadır. Özellikle eserde Karamanoğullarının menşei ve Anadolu’ya geliş serüvenleri hakkında detaylı malumata ulaşmak mümkündür. Eser Abdullah Bakır tarafından doktora tezi olarak hazırlanıp sonrada yayımlanmıştır.
3. el-Evâmîrü’l-‘Alâ’iyye fî’l-Umûri’l-‘Alâ’iyye, (İbn. Bibi)
el-Evâmirü’l-Alâiyyefi’l-umûri’l-Alâiyye (Farsça: اوامر العلائية فى الامور العلائية) ya da Selçuknâme, İbn Bîbî tarafından Farsça olarak yazılan eser.1277 ve 1282 yılları arasında yazılan eser Anadolu Selçuklu Devleti döneminin birincil kaynağı olarak kabul edilmektedir. Anadolu Selçuklu devletinin 1192-1280 yılları arasındaki dönemi hakkında temel kaynak olan Tarih-i İbn Bibi veya Selçuknâme olarak da bilinen el-Evâmîrü’l‘Alâ’iyye fî’l-Umûri’l-‘Alâ’iyye adlı eser özellikle Karamanoğullarının Anadolu’ya gelişleri ve Sultan Alâeddin Keykubad’ın onları Ermenek bölgesine yerleştirmeleri hakkında ilk bilgiyi vermektedir. Yine daha sonraki Moğol istilası sürecinde Karamanoğlu idarecilerinin başta Mehmed Bey’in başkaldırışı, Hatiroğlu isyanı ve Cimri hadisesindeki rolleri hakkında detaylı bilgi vermektedir. Bu eser ilk önce 1956 tarihinde Adnan Sadık Erzi tarafından neşredilmiştir. Bu eser 1996 tarihinde Mürsel Öztürk tarafından iki cilt halinde Farsçadan Türkçeye kazandırılmıştır.
4. Müsâmeretü’l-Ahbâr ve Müsâyeretü’l-Ahyâr (Kerimüddin Mahmud-i Aksarayi)
Aksarayî'ye ait eser, Anadolu Selçukluları tarihi için en önemli kaynaktır. 723'te (1323) telif edilen ve İlhanlıların Anadolu valisi Timurtaş'a ithaf edilmiş olan eser dört bölümden meydana gelmektedir.Müellif birinci bölümde rûmî, hicrî, Yezdicerd ve Celâli takvimlerinden bahseder. İkinci bölümü Hz. Peygamber, Hulefâyi Râşidîn, Emevîler ve Abbâsîler'e ayırmıştır. Üçüncü bölümde Büyük Selçukluların kuruluşundan yıkılışına kadar cereyan eden olaylarla II. Gıyâseddin Keyhusrev'e kadar gelen Anadolu Selçukluları tarihini ihtiva eden olayları anlatır. XIII. yüzyılın ikinci yarısından XIV. yüzyılın ikinci yarısına kadar meydana gelen hadiselere dair olan son bölüm ise kendi müşahadelerine dayandığı için eserin en geniş ve en önemli bölümünü teşkil eder. Aksarâyî eserini yazarken İbn Abdirabbih'in el-Ikdü'l-ferid, Kâdî Beyzâvî'nin Nizâmü't-tevârih ve Ebû Bekir es-Sûli'nin Kitâbü'I-Evrâk adlı eserleriyle bazı Selçuknâme'lerden faydalanmıştır. Hasan Fehmi Turgal eserin Anadolu Selçuklularına ait kısmını tercüme ederek 1937'de Konya Mecmuası'nda neşretmiştir. Daha sonra tamamı Nuri Gençosman tarafından Türkçe'ye çevrilen eser Selçukî Devletleri Tarihi adıyla yayımlanmıştır. Osman Turan da eserin tenkitli neşrini yapmıştır.
5. Menakıbü’l-Ârifin (Âriflerin Menkıbeleri) (Ahmed Eflaki)
Ahmed Eflaki tarafından kaleme alınmış bir eserdir. XIII. ve XIV.(13. ve 14.) asır Selçuklu ve Beylikler dönemi Anadolu’su hakkında; toplum hayatı, Şehir ve köy teşkilatı, toplumsal sınıflar arasındaki ilişkiler, iktisadi şartlar,kıyafetler ve gelenekler gibi bilgiler içermektedir. İlk defa 1319’da Ulu Arif Çelebi’nin emriyle kaleme alınmış olan eser yaklaşık 30 yıllık bir emeğin ürünüdür. Eser’de Selçuklu ve Karamanoğlu Beyliğiyle ilgili bilgiler bulunmaktadır. Bu eser, menakıbname olmasına rağmen satırlarında değerli siyasi bilgiler içermektedir. Eser Tahsin Yazıcı tarafından Türkçeye kazandırılmıştır.
6. el-Veledü'ş-Şefîkve'l-Hâfidü'l-Halîk (Niğdeli Kadı Ahmed)
Niğdeli Kadı Ahmed tarafından kaleme alınmış bir eserdir. Genel bir İslam Tarihi olan eser 1333 tarihinde Ebu Said Bahadır Han’a ithaf edilmiştir. Eser, Türkiye Selçuklular dönemi Anadolu’sunu anlatmaktadır. Selçuklu şehirleri ve Karamanoğlu kuruluş evresinde Türkiye Selçukluları, Moğol istilası ve Karamanoğlu Mehmed Bey’in Moğollara karşı isyanı ile ilgili bilgi bulunmaktadır. Bu eser Ali Ertuğrul tarafından doktora tezi olarak hazırlanmış ve aynı zamanda TTK tarafından da basılmıştır.